Theo Cục Thuỷ sản, trong quá trình kiểm tra và giám sát tình hình sản xuất tôm giống tại địa phương, chúng tôi không ngừng nghiên cứu thông tin từ các nghiên cứu mới và tham vấn các nhà khoa học trong nước.
Một ví dụ cụ thể là việc phát hiện bệnh mờ đục trên ấu trùng tôm, còn được gọi là Translucent Post-Larva Disease (TPD). Bệnh này là một bệnh mới xuất hiện trong ngành nuôi tôm và lần đầu tiên được ghi nhận tại các trại sản xuất giống tôm thẻ chân trắng ở Trung Quốc vào khoảng tháng 3 năm 2020. (Tham khảo: Harkell L, 2020 và Zou Y et al, 2020).
Nội Dung
Dịch bệnh mờ đục trên ấu trùng tôm thẻ diễn biến ra sao ?
Bệnh TPD thường ảnh hưởng đến tôm giống với tỷ lệ nhiễm trên 60%, gây ra tỷ lệ tử vong cao trong giai đoạn này, đặc biệt là từ PL4 đến PL7. Triệu chứng chính của bệnh bao gồm sự mất đi màu của gan tụy và ruột, làm cho cơ thể của tôm trở nên mờ nhạt và co rút.
Tình trạng này làm cho tôm có vẻ trong suốt, và bệnh nên được gọi là “translucent post-larvae.” Các biểu hiện này có sự tương đồng với triệu chứng của bệnh hoại tử gan tụy cấp.
Nguyên nhân gây bệnh mờ đục ấu trùng tôm thẻ
Nguyên nhân gây bệnh đã được xác định là một chủng vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus, cụ thể là loài Vibrio parahaemolyticus (Vp- JS20200428004-2). Tuy nhiên, cần lưu ý rằng loài Vibrio parahaemolyticus này khác biệt với loài Vibrio parahaemolyticus gây bệnh hoại tử gan tụy cấp đã được công bố trước đó (Zou Y et al, 2020).
Kết quả thực nghiệm gây bệnh bằng cách ngâm tôm trong môi trường có nồng độ vi khuẩn 1,83 × 106 CFU/mL đã dẫn đến tỷ lệ tử vong 100% sau 40 giờ tiếp xúc với vi khuẩn.
Tôm thí nghiệm trong nghiên cứu này đã thể hiện các dấu hiệu bệnh giống với những gì được mô tả ban đầu. Tuy nhiên, nghiên cứu này không đề cập đến việc sử dụng DNA hoặc quy trình PCR để xác định Vibrio parahaemolyticus. Do đó, hiện tại chưa có thông tin cụ thể về việc sử dụng PCR để xác định bệnh này.
Gần đây, Ailan Xu và đồng nghiệp đã đưa ra thông tin về bệnh gương/trong suốt (Glass post-larvae disease-GPD) trên tôm thẻ chân trắng giống trong tạp chí Virus Research (2023). Nhóm tác giả đã mô tả các triệu chứng bệnh trên tôm bệnh giống mà có sự tương đồng với những kết quả nghiên cứu của Zou Y và đồng nghiệp vào năm 2020.
Tuy nhiên, theo nhóm tác giả này, tác nhân gây bệnh GPD trong nghiên cứu của họ không phải là vi khuẩn mà là một loại virus RNA mới thuộc họ Marnaviridae, được tìm thấy từ tôm bệnh và tạm thời được đặt tên là Baishivirus (GenBank: ON550424).
Tác nhân gây bệnh này đã được kiểm chứng thông qua thực nghiệm gây bệnh, và quy trình Real-time RT-PCR đã được phát triển để phát hiện bệnh này.
Có thể bạn quan tâm:
Ở Việt Nam, theo kết quả nghiên cứu của Phòng nghiên cứu ShrimpVet trong khoảng cuối tháng 8 và đầu tháng 9 năm 2023 tại Việt Nam, đã thành công trong việc phân lập 05 chủng vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus từ các mẫu tôm đột ngột chết, có sự nghi ngờ về bệnh TPD, tại các trại giống tôm trong nước.
Đáng chú ý, tất cả năm chủng nghi ngờ gây bệnh TPD đã được kiểm tra âm tính trong kết quả PCR với chủng V. parahaemolyticus gây bệnh hoại tử gan tuỵ cấp tính (Tran L và đồng nghiệp, 2013; Han và đồng nghiệp, 2015).
Các chủng vi khuẩn nghi ngờ này đều thể hiện độc lực cao hơn so với các chủng Vibrio harveyi (không gây sáng), Vibrio parahaemolyticus (không gây EMS/AHPND), và Vibrio parahaemolyticus gây AHPND.
Kết luận
Kết luận của Phòng nghiên cứu ShrimpVet cho biết rằng các chủng vi khuẩn nghi ngờ gây bệnh TPD là những chủng V. parahaemolyticus mới gây bệnh TPD ở tôm nuôi. Đây là các chủng có độc lực cao hơn so với các chủng gây AHPND.
Sự xuất hiện của các chủng này có thể đánh dấu một nguồn nguy cơ lớn đối với ngành nuôi tôm ở Việt Nam và cả các nước khác. Hiện nay, Cục Thủy sản đang hợp tác với nhóm nghiên cứu để phát triển sớm các biện pháp phòng ngừa dịch bệnh TPD để áp dụng cho các doanh nghiệp và cơ sở nuôi tôm.
Các nghiên cứu trên đều đã báo cáo về mức độ cảm nhiễm và tỷ lệ tử vong cao đối với tôm giống, đặc biệt là trong giai đoạn sớm (PL4-7). Cả hai nghiên cứu đã mô tả các triệu chứng bệnh giống nhau.
Tuy nhiên, có hai kết luận khác nhau về tác nhân gây bệnh: một là vi khuẩn (Zou Y và đồng nghiệp vào năm 2020, Phòng nghiên cứu ShrimpVet vào năm 2023), và hai là virus (Ailan Xu và đồng nghiệp vào năm 2023).
Đáng tiếc, hiện chưa có nghiên cứu nào đã chỉ ra cách lây truyền bệnh một cách cụ thể, và nghiên cứu của Zou Y và đồng nghiệp vào năm 2020 chưa cung cấp thông tin về việc sử dụng DNA hoặc quy trình PCR để xác định tác nhân gây bệnh.
